Yillar once Cocuklar Duymasin dizisi ilk ciktiginda en belirgin sahnelerinden birisi, Havuc'un surekli cep telefonu istemesi ama ailesinin buna izin vermeyisi idi. O zamanlar Havuc tabi kucuk oldugundan, dizide verilen mesaj, cocuklarin o yasta telefon ile ugrasmasi, onlarin dogru yetismesine engel teskil edecegi idi. Keza o donemlerde pek cok "ruh bilimci" bu yonde gorus bildirmis; cocuklarin cep telefonu, bilgisayar oyunu gibi teknolojik "tuzaklara" kapilmamalarini ogutlemislerdi.
Bu fikir hala cok degismis degil. Tek bir farkla : Artik cocuklarin cep telefonu ile oynamasina karsi konulamiyor ! Isteseler de istemeseler de bu duruma boyun egmis durumdalar.
Peki cocuklarin kisisel gelisimi icin onlari nasil yetistirmeliyiz ? Ellerine cep telefonu, tablet, bilgisayar verip butun gun onlarla oynamalari dogru mu ? Yoksa onlari sokaga mi cikarmak gerekiyor ? Yoksa sanat, kitap, muzik, sporla mi ugrasmalilar ?
Pek cok kisi icin cevap belli olsa da konu o kadar basit degil.
Egitim dedigimiz sey (ailede yada okulda) sadece ulkeden ulkeye degil, ayni ulkede bolgeden bolgeye de degisiyor. Peki cocuk yetistirmeyi belirleyen kistaslar neler ?
Din, dil, ebeveynlerin kultur duzeyi, ekonomik refah vb pek cok etken var. Ama asil belirleyici olan ne ?
Toplum bilimin cok net bir cevabi vardir bu soruya. Toplumun teknolojik ve ekonomik duzeyi ve iliskileri diger her seyi belirler. Ornegin tarim toplumunda yasiyorsaniz kaderci bir insan olursunuz. Anne babaya sayginin cok onemli oldugu, namus icin cinayetler isleyebilecek bir kulturun icine dogarsiniz. Etrafinizdaki cevre (toplum) ve ebeveynleriniz de sizi bu sekilde yetistirir. Eger bu ailelerden birine gidip örneğin, namus erkek egemen kültürün eseridir deyip onu önemsizleştirirseniz, sizi ahlaksizlıkla suçlayacaklardır.
Peki bu insanlarin karakterleri, kulturleri neden bu sekilde ?
Cunku tarim toplumunda yasamaktadirlar (bu davranislarin nedenlerini tarim-sanayi kulturu farklarini inceleyecegimiz bir yazimizda belirtecegiz).
Gunumuz sehir hayatinda yasayan, ekonomik durumu iyi, okumus yazmis olanlarin pek cogunda gorebilecegimiz davranislar nasildir peki ?
Kadin haklari ve esitligi, bireycilik, yaslilara ozel bir saygi duymama vb birkac tanesini sayabiliriz.
Peki siz boyle bir aileye gidip, cocugunuza buyukler konusunca susmasini ogretin derseniz ne der ? Size kesinlikle itiraz edecektir. Cocugun da evde digerleri kadar haklara sahip oldugundan dem vuracaktir. Kiz cocugu okumasin, evlensin evinin kadini olsun derseniz, sizi cahillikle suclayacaktır.
Peki bu insanlarin karakterleri, kulturleri neden bu sekilde ?
Cunku sanayi toplumunda yasamaktadirlar. Sanayi toplumunun yarattigi kultur onlarin karakteri ve bakis acisi olmustur.
Demek ki teknolojik seviye ve ekonomik yapi, hem kulturel duzeyi, hem aile yapisini hem de cocuk yetistirme seklini belirlemektedir.
O zaman bu konuda en ileri seviyede olan ulkeler su an hangi asamada ?
Artik sanayi toplumu asiliyor. Bilgi yada bilisim cagi denilen bir doneme giriliyor. Iste cocuklarimizdan uzak tutmaya calistigimiz telefonlar, tabletler, bilgisayarlar hep bu cagin araclari. Ve bu cag, kendi kulturunu yaratiyor. Bu kultur bizlerin yetisme tarzindan cok farkli.
Nasil ki koyde buyumus anne-babalarimiz, bizlerin yasantisini veya egilimlerini yadsidilarsa, bizler de bizden sonrakilerin bu egilimlerini kotu olarak nitelendiriyoruz. Butun gun telefon basinda, hic sokaga cikmiyor, kitap okumuyor vb sikayetler aslinda yeni cagin toplumu donusturme asamalari.
Her eskiyen ve unutulan gibi, bizler de, kendi cagimizin, kulturumuzun, yaptiklarimizin eskimesinden ve unutulmasindan korkuyoruz ve uzuluyoruz. Aksi egilimlerin yanlis oldugunu dusunuyoruz. Bu nedenle cocuklarimiza da, ne gorduysek onu vermeye calisiyoruz. Kendimizi demokratik ebeveynler saniyoruz ama elimizden geldigince onlari kisitliyoruz.
O zaman su soruyu da soralim ?
Turkiye sartlarinda cocuklarimizi nasil yetistiricez ?
Turkiye maalesef, tarim toplumundan sanayi toplumuna cok hizli gecmek zorunda kaldi. Gecebildi mi, o bile hala soru isaretidir. Bu da toplumda buyuk sarsintilar yaratti (dindarlarin direnisi ve tepkilerinin asil nedeni budur). Hal boyleyken bir de simdi bilgi cagi geldi. Bu da baska bir buhran yaratacak toplumun koklerinde.
Hayatin gerceklerinden kopamayiz. Eger Turkiye, bilgi toplumuna gecmeye hazir bir ulke olsaydi, yukaridaki sorunun cevabi da birakin cocuklariniz disari cikmasin, birakin basini telefondan kaldirmasin diyebilirdik ama madem ki Turkiye hala arada ve uzun bir sure de bu sekilde kalacak, o zaman cocuklarimiz da boyle bir cevreye hazir olacak sekilde yetismelidir. Ayakları kendi kültüründe sağlam duran, başı geleceğin kültürüne bakan melezler olmaya mahkumuz.
Burada onemli olan ebeveynler olarak, yeni nesilin kulturunu tu kaka ilan etmeden, onlarin bu yeni kulture en hizli gecisini saglamaya acik olmaktir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder